روکش دندان یا پروتز ثابت دندانی (dental crown) برای ترمیم کردن دندان استفاده می شود. روکش دندان در کلاهی به شکل تاج دندان است که بر روی دندان قرار می گیرد تا به جای تاج دندان عمل جویدن را انجام دهد. روکش دندان را تاج مصنوعی نیز می نامند.
تاج دندان به بخشی سفید از دندان که از لثه بیرون زده و نمایان است، می گویند. روکش دندان کاملا یک دندان را می پوشاند. روکش دندان انواع و کاربرد های متنوعی دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم.
موارد کاربرد روکش دندان
- تخریب زیاد: در مواردی که دندان زیاد تخریب شده است مثل دندان عصب کشی شده که مقدار کمی دندان باقی مانده است، روکش پوشش مناسبی است که از شکستن دندان جلوگیری می کند.
- بازسازی لبخند و زیبایی: در برخی از موارد برای زیبا سازی دندان و لبخند ممکن است برای بعضی از دندان ها از روکش استفاده شود.
- پوسیدگی: هنگامی که دندان پوسیدگی اش به حدی است که نتوان آن را پر کرد یا تاج دندان شکسته است، از روکش استفاده می شود.
- روکش دندان برای دندان هایی که به دلیل پوسیدگی یا شکستگی حجم زیادی از ساختار آن ها از بین رفته باشد؛ همینطور برای دندان هایی که احتمال شکستگی به دلیل نازک شدن جداره یا عصب کشی دارند، استفاده می شود.
- رعایت نکردن بهداشت دهان و تغذیه نادرست دندان ها را دچار پوسیدگی و تخریب میکند که اگر حجم تخریب بالا باشد، باقی مانده دندان باید به وسیله روکش دندان بازسازی شود
انواع روکش دندان
روکش دندان از مواد مختلف ساخته می شود. بسته به وضعیت و سلیقه بیمار نوع آن انتخاب می‌شود:
روکش دندان تمام فلزی
روکش های دندان تمام فلزی، همانطور که نامش مشخص می کند، روکشی تمام فلزی است که دندان را پوشش می دهد. رنگ این روکش بسته به نوع آلیاژ می تواند زرد یا سفید باشد.
مزایا:
- دندان کمتر تراش می خورد.
- دندان های مقابل ساییده نمی شود.
- ماندگاری بیشتر
- کاملا قالب دندان می شود.
معایب:
- ظاهر رنگی
روکش دندان طلا
روکش دندان طلا، مستحکم ترین نوع روکش است. در این نوع روکش قسمتی که در تماس با دندان است از جنس طلا و قسمت بیرونی از چینی ساخته می شود. این نوع روکش دندان به علت خواص طلا بهترین ماده مورد استفاده در دندانپزشکی است. روکش طلا هیچ گونه خوردگی یا خرابی یا تغییر رنگ ندارد؛ این روکش از نظر دوام عالی است.
مزایا
- دوام و مقاومت بسیار بالا
- طول عمر زیاد
- بدون ایجاد التهاب و آلرژی
معایب
- هزینه بالا
روکش تمام سرامیکی
روکش های سرامیکی انواع مختلفی دارند. این روکش ها توسط دستگاه دیجیتال طراحی و ساخته می شوند. این روکش ها را می توان در رنگ های مختلف ساخته می شوند و از نظر شباهت به رنگ دندان بهترین گزینه است ولی از نظر استحکام به پای دیگر جنس ها نمی رسد. سیلیکات و زیرکونیم از بهترین نوع های روکش های سرامیکی هستند.
روکش های یکپارچه از جنس سرامیک زیبایی فوق العاده ای را حاصل می کند. این نوع روکش تغییر رنگ و تیرگی لبه ندارد و از این حیث بهترین روکش دندان است.
مزایا
- مقاوم در برابر تغییر رنگ
- زیبایی و رنگ سفید
- بدون ایجاد آلرژی
- ظاهر طبیعی تر نسبت روکش های pfm (روکش سرامیکی فلزی)
معایب
- مقاومت پایین
روکش سرامیکی فلزی (pfm)
در روکش های سرامیکی فلزی، سرامیک به فلز باند می شود به طوری که بخش فلزی دور تا دور دندان را پوشش می دهد و روکش را مستحکم تر می کند. در واقع این نوع روکش برای استحکام بیشتر روکش های سرامیکی طراحی شده است.
در این نوع روکش ها قسمت فلزی در طول زمان ممکن است به رنگ سیاه یا آبی تغییر رنگ بدهندو نمای بدرنگی در دهان ایجاد کنند.
مزایا
- مستحکم تر نسبت به روکش تمام سرامیکی
- فیت شدن خوب فلز با دندان
- رویه سرامیکی با رنگ سفید
مزایا
- سایش دندان در صورت از بین رفتن گلیز (لعاب روکش)
- احتمال ترک خوردن یا پریدگی چینی روکش دندان
- بشیتر تراش خوردن دندان
روکش استیل
از روکش دندان از جنس استیل اغلب برای کودکان بر روی دندان های شیری استفاده می شود و موقتی است. روکش دندان استیل استقامت بالایی دارد در عین حال از نظر هزینه ارزانترین نوع روکش است.
روکش تمام رزین
این روکش به طور کامل از جنس کامپوزیت رزین (ماده پر کردن دندان) ساخته می شوند. این روکش هزینه کمتری دارد اما مستحک نیستند و مستعد فرسایش اند.
بهترین نوع روکش کدام است؟
این سوال پاسخ قاطعی ندارد؛ چون همه چیز به شما و وضعیت دندان های شما بستگی دارد. برای مثال برای دندان های جلو که در معرض دید هستند؛ روکش سرامیکی گزینه مناسبی است و برای دندان های عقبی که کمتر در معرض دید هستند و فشار بیشتری را تحمل می کنند؛ روکش سرامیکی فلزی مناسب تر است. البته این قانون همیشه درست نیست.
روکش دندان برای چه کسانی مناسب نیست؟
روکش کردن دندان برای محافظت از دندان هایی که در معرض شکستگی یا ترک خوردگی هستند استفاده می شود. اکثرا دندان هایی که ریشه آن ها آسیب دیده، از بین رفته یا در صورتی که ترک دندان به قدری شدید باشد که به ریشه رسیده باشد، نمی توان روکش کرد.
البته شما باید با مراجعه به دندانپزشک مطلع شوید که روکش دندان برای شما مناسب است یا نه.
مراحل روکش دندان
ابتدا دندانپزشک دهانتان را معاینه می کند سپس عکسی با پرتوی ایکس می گیرد تا وضعیت خرابی ها و پوسیدگی های دندان هایتان مشخص شود. سپس دندان هایتان را تراش می دهد تا فضای مناسب برای جا گذاری روکش ایجاد شود. در مرحله بعد از دندان قالب گرفته و برای ساخت به آزمایشگاه فرستاده می شود. پس از آماده شدن روکش، آن را روی دندان هایتان می گذارد و در صورت نیاز تنظیمات لازم را انجام میدهد. اگر مشکلی نباشد روکش را به دندان هایتان متصل میکند.
چسب روکش
دو نوع چسب برای روکش دندان استفاده می شود که یکی دائمی و دیگری موقت است. چسب موقت برای روکش موقت تا وقت آماده شدن روکش دائمی استفاده می شود و به طبع چسب دائم هم برای روکش دائم. چسب دائمی پیوند شیمیای با مینای دندان برقرار میکند که به راحتی جدا نمی شود.
درد و حساسیت دندان پس از روکش
در مواردی ممکن است پس از روکش دندان، درد یا حساسیت بوجود بیاید. معمولا این درد و حساسیت موقتی است. گاهی ممکن است که دندان زیادی بلند بوده است و به دندان فشار می آورد؛ در این صورت به دندانپزشک مجددا مراجعه کنید.
در برخی مشکل جدی است. برای مثال ممکن است دندان هنگام تراشیدن یا بعد از عمل تراشکاری دچار عفونت شده باشد.
پوسیدگی زیر روکش دندان
به توصیه دندانپزشکان بهتر است که هر شش ماه یا یک سال برای بررسی وضعیت روکش و دندان به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت وجود هرگونه ایراد و مشکل به موقع اقدامات لازم انجام شود.
ممکن است در مواردی که روکش قدیمی شده است، باکتری به زیر روکش نفوذ کند و دندان را دچار پوسیدگی و کرم خوردگی کند. که با چکاپ منظم می توان ازین عارضه جلوگیری کرد.
زمان تعویض روکش
به طور کلی روکش های سرامیکی عمر بین 5 تا 15 سال و روکش های فلزی عمری 20 ساله دارند. ممکن است در مواردی مانند استفاده از روکش سرامیکی برای زیبایی بعد از بین رفتن زیبایی مد نظر، روکش تعویض شود.
گاهی هم به دلایلی مثل پسروی لثه، ورم لثه، آسیب دیدگی روکش، بدرنگ شدن روکش و … روکش تعویض می شود.